Protez diş, kaybedilen dişlerin yerine yapılan yapay dişlerdir. Diş kayıpları estetik sorunlar yaratmasının yanı sıra, çiğneme fonksiyonunu da olumsuz etkileyebilir. Bunun sonucunda, hem fizyolojik hem de psikolojik sorunlar ortaya çıkabilir. Protez diş, hem estetik hem de fonksiyonel olarak kaybedilen dişin yerine geçen, doğal diş fonksiyonunu geri kazandıran bir tedavi yöntemidir.

Protez dişler, diş hekimliği alanında önemli bir yer tutar. Kaybedilen dişlerin yerine, dişin doğal yapısını taklit eden materyallerle yapılan diş protezleri, kişilerin özgüvenini artırırken aynı zamanda yaşam kalitelerini de iyileştirmektedir.

Protez Diş Nasıl Yapılır?

Protez diş yapımı, uzman diş hekimleri tarafından birkaç aşamadan oluşan bir işlemle gerçekleştirilir. Bu süreç şu adımlardan oluşur:

1. Ağız Muayenesi ve Değerlendirme: Diş hekimi, hastanın ağız yapısını inceler, eksik dişlerin yerini ve çevre dokuların durumunu değerlendirir.
2. Ölçü Alma: Protez dişin yerleştirileceği alan hakkında hassas ölçüler alınır.
3. Protez Tasarımı: Ölçüler ve hastanın ihtiyaçlarına göre protez diş tasarımı yapılır.
4. Protez Uygulaması: Son aşama olarak protez diş, hastanın ağız yapısına uyumlu bir şekilde yerleştirilir ve hastaya uygunluk kontrolü yapılır.

Protez Diş Çeşitleri

Farklı diş kaybı durumları için farklı protez diş çeşitleri mevcuttur. Her bireyin diş yapısı ve kaybedilen diş sayısı farklı olduğundan, uygulanacak protez çeşidi kişiye özel olarak belirlenir.

Total (Tam) Protez

Total protez, ağızdaki tüm dişlerin kaybedildiği durumlarda tercih edilir. Ağızda hiç diş bulunmadığında, diş etine tam oturacak şekilde hazırlanan protezlerdir. Tam protezler, diş kaybının en yaygın çözüm yöntemidir ve genellikle takıp çıkarılabilir özellik taşır. Estetik ve fonksiyonel açıdan başarılı sonuçlar verir.

Bölümlü (Parsiyel) Protez

Bölümlü protezler, ağızda bazı dişlerin hâlâ sağlam olduğu durumlarda kullanılır. Kalan dişler, protezin desteğini sağlar. Parsiyel protezler, hem estetik hem de işlevsel olarak diş kayıplarını telafi eder. Bu protezler, çıkarılabilir özellik taşır ve hastaya rahatlıkla kullanılabilir.

Kroşeli (Kancalı) Protezler

Kroşeli protezler, dişlerin sağlam olmadığı ya da eksik diş alanlarının geniş olduğu durumlarda tercih edilir. Bu protez türü, metal kancalar (kroşeler) ile ağızda tutunur. Kroşeli protezler, dayanıklı ve fonksiyonel olsa da estetik açıdan daha az tatmin edici olabilir.

Hassas Tutuculu Protezler

Hassas tutuculu protezler, estetik kaygıları olan hastalar için mükemmel bir seçenektir. Dişlere takılan metal kroşeler yerine estetik tutucular kullanılır. Bu protez türü, hem dayanıklı hem de estetik açıdan tatmin edici sonuçlar verir. Hassas tutuculu protezler, ağızda fazla görünürlük oluşturmaz ve doğal bir estetik sunar.

İmplant Destekli Protezler

İmplant destekli protezler, çene kemiğine yerleştirilen titanyum vidalar sayesinde daha sağlam ve kalıcı bir tutuculuk sağlar. Bu yöntem, özellikle total veya bölümlü protezlerin sabitlenmesinde kullanılır. İmplantlar, protezin kaymasını önler, çiğneme fonksiyonunu artırır ve kemik erimesini azaltır.

Estetik ve Fonksiyonel Açılardan Protez Diş Seçenekleri

Protez dişler yalnızca kaybedilen dişlerin görünümünü tamamlamakla kalmaz, aynı zamanda çiğneme, konuşma ve yüz estetiği gibi fonksiyonların geri kazanılmasında da büyük rol oynar. Estetik açıdan bazı protezler, doğal diş rengini ve formunu çok iyi taklit ederken, bazıları daha çok fonksiyonel amaç taşır.

Örneğin, total protezler tam diş kayıplarında estetik ve fonksiyonelliği birlikte sağlar. Hassas tutuculu protezler ise metal kancaların görünürlüğünü engelleyerek daha doğal bir görünüm sunmaktadır.

Protez seçiminde hastanın ihtiyaçları, beklentileri ve yaşam tarzı göz önünde bulundurulur. Estetik kaygısı yüksek hastalar için genellikle porselen ya da zirkonyum destekli sabit protezler tercih edilir.

Protez Dişlerde Kullanılan Materyal Çeşitleri

Protez dişlerin yapımında kullanılan malzemeler, protezin dayanıklılığını, estetiğini ve hastanın konforunu doğrudan etkiler. Akrilik, ekonomik ve hafif olması sebebiyle genellikle çıkarılabilir protezlerde kullanılır. Metal destekli protezler ise dayanıklılığı artırır, ancak estetik açısından metal kısımlar görünür olabilir. 

Porselen ve zirkonyum gibi seramik materyaller, doğal dişe çok yakın renk ve parlaklık sunar, bu nedenle daha çok sabit protezlerde ve implant üstü protezlerde tercih edilir. 

Ayrıca, günümüzde geliştirilen hibrit materyaller, hem dayanıklılığı hem de estetiği artırmak için kombinasyon halinde kullanılır. Hastanın alerji durumu, ağız yapısı ve protezin kullanım süresi malzeme seçiminde önemli kriterlerdir.

Çıkarılabilir ve Sabit Protezler Arasındaki Farklar

Protezler genel olarak çıkarılabilir ve sabit olmak üzere iki ana gruba ayrılır. Çıkarılabilir protezler, hastanın kendi imkanlarıyla ağızdan çıkarıp takabildiği protezlerdir. Total ve bölümlü protezler bu kategoriye girer. Avantajları arasında kolay temizlenebilirlik ve maliyetin daha düşük olması yer alır.

Ancak, zamanla ağız yapısındaki değişikliklere bağlı olarak uyum sorunları yaşanabilir. Sabit protezler ise köprüler ve implant üstü protezler gibi dişe ya da implanta sabitlenen protezlerdir. Bu protezler ağızda kalıcıdır, daha konforlu kullanım sağlar ve doğal diş hissi verir.

Dezavantajları ise temizliğinin daha zor olması ve maliyetinin daha yüksek olmasıdır. Hangi protezin tercih edileceği hastanın diş sağlığı, bütçesi ve kişisel tercihlerine göre belirlenir.