Diş gıcırdatma (bruksizm), kişinin istemsiz şekilde dişlerini sıkması veya gıcırdatması durumudur. Diş gıcırdatma sorunu genelde uykuda meydana gelir ve kişi çoğu zaman bu durumun farkında bile değildir. Fonksiyonel olmayan bu alışkanlık, çene eklemi (temporomandibular eklem), diş yapısı ve çevre yumuşak dokular üzerinde olumsuz etkilere neden olabilir. Uyku sırasında ya da gündelik stres anlarında gelişen bu durum, modern çağın en yaygın diş problemlerinden biridir.

Diş Gıcırdatmanın Sebepleri Nelerdir?

Diş gıcırdatma (bruksizm) oluşumunda birden fazla faktör etkili olabilir. Bu faktörleri üç başlık altında incelemek mümkündür:

Psikolojik Faktörler

1. Stres ve anksiyete: En yaygın sebeptir. Gün içinde bastırılan stres gece uykuda çene kaslarının kasılmasına neden olur.
2. Duygusal gerilimler: Bastırılmış öfke, huzursuzluk, agresif kişilik yapısı gibi etkenler diş sıkma davranışını tetikleyebilir.
3. Uyku bozuklukları: Uyurgezerlik, konuşma, kabus gibi diğer parasomnilerle birlikte görülebilir.

Sistemik ve Nörolojik Faktörler 

1. Santral sinir sistemi bozuklukları
2. Parkinson ve Huntington gibi hastalıklar
3. Beslenme eksiklikleri, özellikle magnezyum ve B vitamini yetersizliği
4. Bazı ilaçların yan etkisi: Özellikle antidepresan ve psikiyatrik ilaçlar

Lokal Ağız İçi Faktörler 

1. Kapanış bozuklukları (maloklüzyon)
2. Kötü yapılmış dolgu ve protezler
3. Diş kaybı nedeniyle çiğneme dengesinin bozulması
4. Ağız içinde yabancı cisim bulundurma alışkanlığı

Diş Gıcırdatma Belirtileri Nelerdir?

Diş gıcırdatma (bruksizm) zamanla ağız içi yapılarda çeşitli hasarlara ve genel sağlık problemlerine yol açar. En sık görülen belirtiler şunlardır:

Çene ve Yüz Bölgesi Belirtileri

1. Çene kaslarında sertleşme, spazm ve ağrı
2. Çene ekleminde ses, tıkırtı ve kilitlenme
3. Sabahları yorgunluk ve baş ağrısı ile uyanma
4. Yüzün tek tarafında hissedilen kronik ağrı
5. Kulak çevresinde baskı veya ağrı hissi

Diş ve Dişeti Belirtileri

1. Diş minelerinde aşınma, düzleşme veya çatlama
2. Dolgu veya protezlerde kırıklar
3. Dişlerde artan hassasiyet, özellikle soğuğa karşı
4. Dişlerde sallanma ve aralanma
5. Diş etlerinde çekilme ve çentik şeklinde aşınmalar
6. Yanağın iç kısmında fibröz hatlar ve sık yanak ısırma

Uyku Esnasında Belirtiler

1. Gıcırdama sesinin eş veya aile üyeleri tarafından fark edilmesi
2. Uykudan çene ağrısıyla uyanma
3. Uyku kalitesinde düşüş

Diş Gıcırdatmanın Uzun Vadeli Zararları Nelerdir?

Bruksizm tedavi edilmediği takdirde kalıcı ağız yapısı bozukluklarına ve yaşam kalitesinde ciddi düşüşlere neden olabilir.

1. Diş minesinin aşınması sonucu çürük riski artar
2. Diş kayıpları ve protez ihtiyacı doğabilir
3. Çene ekleminde kalıcı yapısal bozulmalar oluşabilir
4. Yüz yapısında asimetri ve estetik bozulmalar gelişebilir
5. Çene kasları zamanla hipertrofiye uğrayabilir

Diş Gıcırdatma Nasıl Teşhis Edilir?

Diş gıcırdatma (bruksizm) tanısı hastanın şikayetleri ve klinik muayene ile konur. Diş hekimi, diş yüzeylerinde oluşan tipik aşınmaları ve çene kaslarındaki sertleşmeleri değerlendirir. Gerekli durumlarda çene eklemi görüntüleme (panoramik röntgen, MR) ile desteklenebilir. Uyku sırasında gelişen bruksizmi doğrulamak için polisomnografi (uyku testi) gerekebilir.