Endodonti, dişin iç kısmında bulunan damar, sinir ve bağ dokularını kapsayan yumuşak dokunun (pulpa) tedavisiyle ilgilenen bir diş hekimliği dalıdır. Endodonti alanının en bilinen uygulaması kanal tedavisidir.

Halk arasında “dişin sinirinin alınması” olarak bilinen bu işlem, enfekte veya iltihaplı pulpanın temizlenmesini, kanal boşluklarının dezenfekte edilmesini ve özel dolgu materyalleriyle doldurulmasını kapsar. Endodonti, geçmişte çekilmek zorunda kalınan dişlerin kurtarılmasını sağlar. 

Bu yönüyle hem fonksiyonel hem de estetik açıdan büyük önem taşır. Kanal tedavisi sayesinde doğal diş ağızda kalmaya devam eder ve protez diş ihtiyacı ertelenebilir ya da tamamen ortadan kalkabilir.

Dental Pulpa Nedir ve Neden Önemlidir?

Dişin ortasında yer alan pulpa, sinirler ve kan damarlarıyla doludur. Bu yapı dişe canlılık verir, sıcak-soğuk gibi uyaranlara karşı reaksiyon sağlar. Ancak bazı durumlarda pulpa zarar görebilir:

1. Derin çürükler
2. Dişe alınan darbeler
3. Çatlak veya kırık dişler
4. Uzun süreli diş sıkma (bruksizm)
5. Travmatik ortodontik hareketler

Bu durumlar sonucunda bakteriler pulpaya ulaştığında enfeksiyon meydana gelir. Enfekte pulpa kendi kendine iyileşemez. Müdahale edilmezse iltihap kök ucuna yayılır, apse oluşur ve çene kemiğine kadar zarar verir.

Endodonti Uzmanı Ne Yapar?

Bir endodontist ya da endodonti alanında uzmanlaşmış diş hekimi, mikroskop altında kök kanallarını hassas şekilde tedavi eder. Standart diş hekimlerinin yaptığı kanal tedavilerinin başarısız olduğu durumlarda, ileri düzey vakalar için endodontistler devreye girer.

Endodonti uzmanı tarafından yapılan tedaviler şunları kapsar:

1. Birincil kanal tedavisi
2. Kanal tedavisi tekrarı (retreatment)
3. Apikal rezeksiyon (cerrahi müdahale)
4. Diş içi travma yönetimi
5. Pulpa kaplamaları ve vital pulpa tedavileri

Kanal Tedavisi Nasıl Yapılır?

Endodonti uygulamalarının en sık yapılan işlemi kanal tedavisidir. Endodonti adım adım şu şekilde uygulanır:

1. Anestezi: Öncelikle lokal anestezi ile diş uyuşturulur.
2. Pulpa Giriş: Dişin üst kısmı açılarak pulpaya ulaşılır.
3. Temizlik: Hastalıklı pulpa dokusu çıkarılır.
4. Şekillendirme: Kök kanalları özel aletlerle genişletilir ve şekillendirilir.
5. Dezenfeksiyon: Kanal içi antiseptik solüsyonlarla iyice temizlenir.
6. Dolgulama: Temizlenen kanallar, gutta percha adı verilen biyouyumlu bir madde ile doldurulur.
7. Üst Yapı: Gerekirse dişin üst kısmı dolgu, inley-onley veya porselen kaplama ile restore edilir.

Endodonti alanında yapılan kanal tedavisi 1 ila 3 seans arasında tamamlanmaktadır. Dişin durumu, enfeksiyonun yaygınlığı ve hastanın genel sağlığı bu süreyi etkileyebilir.

Kanal Tedavisi Sonrası Ne Olur?

Endodonti tedavisi sonrası dişte birkaç gün baskı hissi ve hafif ağrı normaldir. Ancak;

1. Şiddetli ağrı (flare-up)
2. Şişlik ve zonklama
3. Ateş ve çiğneme zorluğu

gibi şikâyetler varsa diş hekimine tekrar başvurulmalıdır. Bazı nadir durumlarda kanal tedavisi başarılı olmayabilir. Bu durumda ya tedavi tekrarlanır ya da kök ucundan cerrahi müdahale yapılır.

Endodontinin Önemi Nedir?

Endodonti, sadece bir tedavi yöntemi değil, doğal dişin korunmasını sağlayan hayati bir uygulamadır. Dişin çekilmeden ağızda kalmasını sağlayarak hem estetik hem de çiğneme fonksiyonlarını korur. Ayrıca köprü, implant veya protez gibi maliyetli işlemlere olan ihtiyacı da azaltır.

Bu nedenle enfekte veya ağrılı bir dişle karşılaşıldığında ilk seçenek endodonti tedavisi olmalı; diş mümkünse çekilmeden kurtarılmalıdır.